Günümüzde aileler çocuklarına âlâ bir gelecek sağlamak için akademik muvaffakiyet ile ilgili maddi manevi ağır uğraş veriyor. Bu durum çocuklarından derslerle ilgili beklentilerinin de artmasına yol açıyor. Karne ise bu beklentinin en somut bulmuş hallerinden birisi olarak görülüyor. Lakin dikkat! Uzman Klinik Psikolog Neil Serem Yılmaz “Aileler tüm imkanlarını bu kadar seferber etmişken gelen makûs notları kimi vakit kendilerine haksızlık olarak algılayabilmekte, ‘biz herşeyi yaptık, neden bu notlar hala düşük’ diyerek bu duruma öfkelenebilmekte, kendilerine ve emeklerine bir atak olarak algılayabilmektedir. Meğer çocuğun akademik başarısı bir çok değişkenin sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır; çocuğun bilişsel ve öğrenme yetenekleri ile ilgili olduğu kadar, aile ortamı, anne babası ile bağlantısı, toplumsal bağları, okul ortamı üzere daha bir çok faktör tesirli olabilmektedir. Bu nedenle çocuklar ortasında kıyaslama yapılmamalı, her çocuk kendi potansiyeli ve imkanlarına nazaran değerlendirilmelidir” diyor. Uzman Klinik Psikolog Neil Serem Yılmaz, zayıf karne kadar, başarılı karneye de hakikat yaklaşılması gerektiğini belirterek, anne babalara gerçek yaklaşımın 4’er püf noktasını anlattı, kıymetli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.
SİVRİ VE YARALAYICI SÖZLERDEN KAÇININ
Notlar çocuğun zekası, marifetleri ya da kişiliği hakkında olumsuz bilgi vermez. Yalnızca zayıf olan derslerine işaret eder. Bu nedenle karnedeki zayıfları genellemekten ve sivri tabirlerden kaçının. ‘Senden adam olmaz’, ‘Tembel’ üzere çocuğun kişiliğini yaralayacak, özgüvenini ve benlik hürmetini azaltacak tabirlerden mutlaka uzak durun. Bu türlü bir muamele çocuğu motive etmez, tersine kendini kıymetsiz ve maharetsiz hissetmesine, ailesinden duygusal olarak uzaklaşmasına yol açar. Yeniden, ‘Bizi çok üzdün’, ‘Emeklerimizi boşa çıkardın’ üzere çocuğu derinden etkileyebilecek duygusal, aşağılayıcı üslup ve fizikî cezalar da çocuğu çıkmaza sürükler.
KENDİNİZİ DE SORGULAYARAK BİRLİKTE YOL HARİTASI BELİRLEYİN
Geçen sürece yönelik kendi tavırlarınızı da gözden geçirin. Sanki çocuğa çok mu müdahale edildi, çocuk yalnız mı hissetti, yoksa çocuğa çok esirgeyici davranılarak bir şeyler yapması farkında olmadan engellendi mi? Münasebetiyle “Acaba çocuk bu karne ile bize ne anlatmak istiyor” diye düşünerek, karnenin bildirisini hakikat anlamaya çalışın. Çocuğunuza “Sanırım güç bir yıl geçti. Sonuçlar senin de istediğin üzere olmadı. Aslında biz senin daha güzelini yapabileceğini biliyoruz. Fakat ne oldu da sanki işler aykırı gitti, ne seni zorladı (eğer makûs notlar alması ile ilgili bir iddianız varsa o paylaşılır) birlikte anlayıp bir yol bulalım, zira bu bu türlü olmaz’ üzere hem bir sorun olduğunu lisana getiren, nedenleri hakkında düşünen ancak tıpkı vakitte tahlil üreten bir konuşma yapın. Bu çocuğu motive edecek ve çaresiz hissetmesini engelleyecektir.
“İŞ İŞTEN GEÇTİ” YERİNE “BİRLİKTE DÜZELTECEĞİZ” İLETİSİ VERİN
Uzman Klinik Psikolog Neil Serem Yılmaz ‘Şimdi yeni bir yıla gireceğiz yazı uygun değerlendirelim, sen bir dinlen, kafanı boşalt, oyunlarını oyna, ancak önümüzdeki yıl biz de sana dayanak olacağız; sen de elinden geleni yaparsın, biliyoruz sen de yeterli bir karne getirmek isterdin. Bu yıl bu türlü oldu ancak seneye düzeltebilirsin. Seneye elinden geleni yaparsın’ üzere yaklaşımlarla çocuğa telafi ve tamir etme seçeneğinin olduğunu hissettirin.
MOTİVE EDİN
Kötü karneyi görmezden gelmek de gerçek değil. Zira çocukta ‘önemsenmeme’ hissine yol açar. Fakat olumlu tarafları üzerinden güçlendirmek çocuğa güç verir. Bu nedenle ‘Bak geçen yıl karnende bu türlü böyle hoş notlar vardı, demek ki senin içinde âlâ notlar alabilecek bir başarma gücün var, bu sefer olmamış olabilir lakin bu güç senin içinde ve tekrar bu gücü kullanıp uygun notlar alabilirsin, biz de sana bu tarafta dayanak olacağız’ üzere çocuğu güçlendiren konuşmalar yapın.
ÇOCUĞUNUZU MÜKAFATA BOĞMAYIN!
Başarılı olan ve takdir evrakı alan çocuğunuza gereğinden fazla övgü ve onu mükafata boğmak da yapılacak en büyük yanlışlardan biri. Uzman Klinik Psikolog Neil Serem Yılmaz “Çocuklar büyük ödüllere boğulmamalıdır. Çocuğun yaşına uygun ve makul bir karne armağanı çocuk için son derece teşvik ediciyken, çok büyük mükafatlar çocukta güya o notları anne baba için aldığı duygusu uyandırabilmekte, çocuğun ders sorumluluğunun kendine ilişkin olduğu hissini sahiplenmesini güçleştirmektedir” diyor. Öte yandan çocuğa daha evvel karne armağanı olarak bir kelam verildiyse bunun kesinlikle yerine getirilmesi gerektiğini belirten Neil Serem Yılmaz “Verilen ve nedeni güzel açıklanmadan tutulmayan/tutulamayan kelamlar çocukta hayal kırıklığı ve anne babanın verdiği kelamlara dair bir güvensizlik hissi oluşturabilir” diyor.
BAŞARISINI ÖNEMSEYİN, MÜKEMMELİYETÇİLİKTEN KAÇININ!
Çocuğunuzun gayretini ve muvaffakiyetini görmezden gelerek önemsizleştirmeyin. Kesinlikle takdir edin, duygusal gelişimini destekleyecek küçük bir ödül verin. Mükemmeliyetçi yaklaşımdan ise kesinlikle kaçının. Uzman Klinik Psikolog Neil Serem Yılmaz “Mükemmelliyetçi tavırdan uzak durmak, uç telaffuzlardan kaçınmak son derece kıymetlidir. ‘Bütün notların 100, neden şu notun 95 ‘gibi mükemmelliyetçi bir tavır çocuğun emeğinin görülmediği ve daima daha fazlası istendiği hissini oluşturabilir” ihtarında bulunuyor.
ÜSTÜN ZEKALI ETİKETİ YAPIŞTIRMAYIN!
Çocuğa ‘üstün zekalı’ üzere etiketler yapıştırarak, çocuktan çok yüksek beklentilere girilmemesi gerekiyor. Zira bu durum çocuklar için baskı ögesi oluşturabiliyor. Var olan muvaffakiyetini kaybetmekle ilgili performans telaşı ya da imtihan derdi üzere zorluklar gelişebiliyor. ‘Benim çocuğum çok başarılı, şu kısmı, şu üniversiteyi kazanacak’ üzere telaffuzlar, çocukları bu yük altında ezerek, ağır gerilim yaşamalarına yol açıyor. Ders muvaffakiyetlerini da artırmaya yardımcı olmadığı üzere, bilakis gerilemelerine neden olabiliyor.
ÇOCUKLARI KIYASLAMAYIN!
Uzman Klinik Psikolog Neil Serem Yılmaz “Karnesi güzel olan hatta takdir evrakı alan kardeş, karnesi berbat olan kardeşe mutlaka örnek gösterilmemelidir. Bu cins bir kıyaslama yarar yerine ziyan getirir. Çocuklar ortasında ağır bir rekabete ve kıskançlığa neden olarak kardeşlerin ortalarını bozabilirken, anne babanın kendisini bu nedenle sevmediği hissine de yol açarak yalnızlık hissine neden olabilir” diyor.
