Astana görüşmelerinin garantör ülkeleri Türkiye, Rusya ve İran, Suriye’de hudut ötesi hücumlar ve sızmalar dahil olmak üzere, komşu ülkelerin ulusal güvenliğini de tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı iş birliğini devam ettirme kararı aldı. Kazakistan’ın başşehri Parıltı Sultan’da yapılan Suriye bahisli 18. Astana görüşmelerinin sonuç bildirisi açıklandı.
‘İmtina edilmeyecek’
Görüşmelerin garantör ülkeleri Türkiye, Rusya ve İran’ın imzaladığı sonuç bildirisinde taraflar, Suriye’nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğüne yönelik güçlü taahhütlerine ve Astana sürecinin Suriye probleminin barışçıl tahlilinde öncü rolüne vurgu yaptı. Yayınlanan bildiride, PKK/YPG terör örgütü ile çabada kararlılık ile sonların korunmasının, güvenlik güçlerine ve Suriyeli sivillere yönelik taarruzları engellemek için her türlü önlemi almaktan imtina edilmeyeceğinin güçlü biçimde vurgulandığı kaydedildi.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Astana formatındaki Suriye bahisli yüksek seviyeli toplantıların 18’incisinin, 15-16 Haziran’da Nur-Sultan’da düzenlendiği anımsatıldı. Toplantıda alandaki durum ve terörizmle gayret, siyasi süreçteki son gelişmeler ile insani yardım hususlarının ele alındığı ortak bildirinin yayımlandığı belirtilerek, “Bu çerçevede taraflar, Suriye’nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğüne yönelik güçlü taahhütlerine ve Astana sürecinin Suriye sorununun barışçı tahlilinde öncü rolüne vurgu yapmıştır. Taraflar, hudut ötesi ataklar ve sızmalar dahil olmak üzere, komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı kararlılıklarını tabir etmiştir. Taraflar, Suriye’de faaliyet gösteren terör örgütlerinin farklı isimler ve uzantıları ismi altında artan varlığı ve akınlarını kınamıştır. Suriye’nin kuzeyine ait tüm düzenlemelerin fiilen uygulanmasının ehemmiyetine dikkat çekmiştir. Taraflar, terörle uğraş mazeretiyle hayata geçirilmeye çalışılan gayrı legal, kelamda ‘öz yönetim’ teşebbüslerinin kabul edilemez olduğunu bir kez daha vurgulamıştır. Kuzey doğu Suriye’deki gayri legal ve kelamda ‘öz yönetim’ teşebbüsleri dahil olmak üzere terör oluşumlarını destekleyen ülkelerin hareketlerini kınamıştır” denildi.
Tarafların, Fırat Nehri’nin doğusundaki ayrılıkçı yapıların; buradaki mahallî halkın barışçıl şovlarının şiddetle bastırılması, zorla silah altına alma ve eğitim alanındaki ayrımcı faaliyetler dahil olmak üzere sivillere yönelik artan baskı ve taarruzlardan duyulan derin telaşlarını beyan ettiği belirtilerek, şunlar kaydedildi:
“Bu çerçevede, PKK/YPG terör örgütü ile çabada kararlılığımız ile sonlarımızı korumak, halkımıza, güvenlik güçlerimize ve Suriyeli pak sivillere yönelik taarruzları engellemek için her türlü önlemi almaktan imtina etmeyeceğimiz güçlü biçimde vurgulanmıştır. Öte yandan taraflar, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararı uyarınca, Suriye ihtilafında siyasi tahlil sürecinin ilerletilmesine bağlılıklarını teyit etmiştir. Bu çerçevede, Anayasa Komitesi’nin müteakip tipinin Suriyeli tarafların yapan yaklaşımıyla gerçekleştirilmesi konusunda davette bulunmuşlardır. Toplantı vesilesiyle, Astana Süreci çerçevesinde kurulmuş bulunan zorla alıkonan/kaçırılan bireylerin özgür bırakılması, cenazelerin takası ve kayıp şahısların akıbetinin tespitine ait çalışma kümesi da bir ortaya gelmiştir. Görüşmede, çalışma kümesi tarafından 7’nci proje çerçevesinde, gözaltında tutulan kimi bireylerin 13 Haziran’da karşılıklı olarak özgür bırakılmasından duyulan memnuniyet söz edilmiş, çalışmaların ve iş birliğinin sürdürülmesi kararlaştırılmıştır.”
Bildiride, bunun yanı sıra Suriyeli mültecilerin geri dönüşünün kolaylaştırılması gerektiğinin altı çizilerek “Taraflar bu bağlamda, memleketler arası topluma, Suriyeli sığınmacı ve yerinden edilenlere yönelik gerekli takviyesi sağlama davetinde bulunmuşlar ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile başka milletlerarası uzman kuruluşlar dahil olmak üzere, ilgili tüm taraflarla teması sürdürmeye hazır olduklarını teyit etmişlerdir” tabirleri kullanıldı.
Bir sonraki tıp da Işık Sultan’da
Cenevre’de toplanan Suriye Anayasa Komitesi Yazım Komitesi’nin 8. tipinin hatırlatıldığı bildiride, “Taraflar, müteakip çeşidin 25-29 Temmuz tarihlerinde tertiplenmesinin duyurulmasından memnuniyet duyduklarını belirtmişlerdir.” denildi. Bildiride, bir sonraki Suriye bahisli Astana görüşmelerinin ise 2022 yılının ikinci yarısında tekrar Kazakistan’ın başşehri Parıltı Sultan’da yapılmasının kararlaştırıldığı belirtildi.
Astana öncesi atmosfer
Kazakistan’ın başşehri Parıltı Sultan’da gerçekleştirilen 18. Astana formatındaki toplantı, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik mümkün operasyonunun gündemde olduğu bir periyotta gerçekleştirildi. Rusya ve İran, Türkiye’nin Suriye’ye operasyon düzenleme istikametindeki planına karşı çıktığı istikametinde açıklamaları Astana öncesinde lisana getirmişti.
Rusya: Mantıksız bir adım
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev dün toplantının birinci günü öncesinde yaptığı açıklamalarda, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik mümkün operasyonuna yönelik “Bunun durumu istikrarsızlaştırabilecek, tansiyonu tırmandırabilecek ve ülkede yeni bir düşmanlık dalgasına yol açabilecek mantıksız bir adım olacağına inanıyoruz” demişti.
İran’dan ihlal vurgusu
Öte yandan İran Dışişleri de mevzuya dair yaptığı açıklamalarda “ihlal” vurgusu yapmıştı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade, mayıs ayı sonunda yaptığı açıklamada “Suriye’nin toprak bütünlüğünün ve ulusal egemenliğinin ihlali olacağı” demişti.
Suriye: Hücum davulları çalıyorlar
Toplantıya katılan Suriye heyetinin lideri Ayman Sosan, Türkiye’nin “Suriye topraklarının kutsallığını ve egemenliğini ihlal etmeye devam ettiğini, hücum davullarını çaldığını, Suriye topraklarını maksat aldığını ve geçersiz mazeretlerle günahsız insanları öldürdüğünü” söyledi. Sosan, Türkiye’nin siyasetlerinin Astana çıktılarıyla çeliştiğini tabir ederek “Güvenli Bölge” projesini eleştirdi.
