Çalıştay kapsamında “Banka Promosyonlarının Tesir Alanı ve Dağıtımına Ait Yasal Dayanaklar”, “Mevcut Banka Promosyon Ugulamalarının Yine Revize Edilmesine Ait Talep ve Beklentilerin Gerekçeleri”, “Mevcut ve Yeni Banka Promosyonu Kontratlarına Ait Önümüzdeki Sürece Yönelik Teklif ve Tavsiyeler” halinde üç ana başlık altında ele alınan husus başlıkları sonucunda sendika tarafından bir bildirge yayınlandı. Çalıştay sonucunda 1 milyon 300 binin üzerinde sıhhat ve toplumsal hizmet çalışanının 980 milyar TL fiyatındaki maaşının farklı banka hesaplarında süreç gördüğü, buna karşın bankaların çalışanlara toplamda yalnızca yaklaşık 20 milyar TL’lik bir promosyon verdiği ortaya çıktı. Sendikadan yapılan açıklamada bahsedilen maaş-promosyon hacimlerinin birbiriyle son derece orantısız olduğu ve kelam konusu mukavelelerin hakkaniyet açısından bir an evvel yine revize edilmesinin kural olduğu belirtildi.
SAĞLIKÇILARIN 980 MİLYAR TL’LİK MAAŞINI KASASINDA TUTAN BANKALAR BUNUN KARŞILIĞINDA YALNIZCA 20 MİLYAR TL’LİK PROMOSYON ÖDEDİ
YENİ SENDİKA Genel Lideri Metin Memiş tarafından yapılan açıklamada “Sağlık ve toplumsal hizmet çalışanlarımızın banka promosyonu problemine nitelikli ve aktif bir tahlil bulabilmek hedefiyle YENİ SENDİKA olarak bir çalıştay düzenledik. Çalıştayımıza akademi, bürokrasi, türel ve mali alanda deneyimli iştirakçiler katkı sağladı. Yapılan bu çalıştayımız sonucunda elde edilen görüş ve tekliflerimizin kamuoyu ile paylaşılmasına, ilgili kurum ve kuruluşlara iletilmesine karar verdik” tabirlerine yer verildi. Memiş, banka promosyonu mukavelesi imzalayan kurumların çoğunlukla azami mühlet olan 5 yıla nazaran süreç yaptığını, değişen mevcut koşullarda ise bu uzun mühletlerin yeni mukavele yapılmasını geciktirdiğinin altını çizdi. Genel Lider Memiş, ” Sıhhat ve toplumsal hizmet çalışanlarımız için son 5 yıl içinde yapılan banka promosyon kontratlarından yoğunlukla ortalama 5 yıllık müddetleri kapsayan toplamda yaklaşık 980 milyar TL’lik çalışan maaşlarının banka hesaplarında süreç gördüğü, bankaların ise çalışanlara toplamda yalnızca yaklaşık 20 milyar TL’lik bir promosyon verdiği, bu bağlamda bahsedilen maaş-promosyon hacimlerinin birbiriyle son derece orantısız olduğunu gördük, bu haliyle bu sözleşmlerin vicdanen kabul edilebilmesi mümkün değil” biçiminde konuştu.
YENİ SENDİKA’nın yaptığı çalıştay sonucunda ortaya çıkan on üç unsurluk bildirgenin Cumhurbaşkanlığı, TBMM, Ombudsmanlık ve ilgili bakanlıklara iletileceği bildirildi.
“YENİ SENDİKA BANKA PROMOSYON ÇALIŞTAYI” SONUÇ BİLDİRGESİ
1. Sıhhat Bakanlığı ve üniversitelere bağlı yaklaşık 1100 hastanenin yanı sıra, Vilayet Sıhhat Müdürlüğü ve bağlı sıhhat tesisleri ile Aile ve Toplumsal Hizmet Bakanlığı’na bağlı 81 vilayette bulunan yüzlerce kuruluş dikkate alındığında; “Banka Promosyonu” konusunun devlet memuru ve daima içşilerle birlikte yaklaşık 1 milyon 300 binin üzerinde çalışanı ilgilendirdiği görülmektedir.
2. Kelam konusu çalışanlar için son 5 yıl içinde yapılan banka promosyon kontratlarından yoğunlukla ortalama 5 yıllık müddetleri kapsayan toplamda yaklaşık 980 milyar TL’lik çalışan maaşlarının banka hesaplarında süreç gördüğü, bankaların ise çalışanlara toplamda yalnızca yaklaşık 20 milyar TL’lik bir promosyon verdiği, bu bağlamda bahsedilen maaş-promosyon hacimlerinin birbiriyle son derece orantısız olduğu tabir edilebilir.
3. Emekçi ve memur konfederasyonları tarafından yapılan birtakım araştırmalara nazaran; geçtiğimiz Ağustos ayı için 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi maksadıyla yapması gereken besin harcaması meblağını tabir eden “açlık sınırının” 5 bin 300 TL ila 6 bin 800 TL ortasında olduğu, kâfi hayat standardında yaşayabilmek için gerekli olan en az gelir ölçüsünü söz eden yoksulluk sonunun ise 14 bin 500 TL ila 22 bin 400 TL ortasında olduğu saptanmıştır. Kelam konusu sayılar dikkate alındığında, genel olarak tek seferde verilen banka promosyonlarının çabucak tamamının aylık yoksulluk hududunun bile altında kaldığı görülmektedir.
4. Sıhhat ve toplumsal hizmet çalışanlarının kamuoyuna yansıyan yorumlarında banka promosyonu kontratlarından duydukları memnuniyetsizliğin temelinde; hissettikleri “eşitsizlik” algısı ve “haksızlık” hislerinin olduğu açıkça görülmektedir. Çalışanlar, misal işi yapan ve benzeri fiyatları alan başka kurumlardaki yahut kentlerdeki meslektaşları ile ortalarında tabir yerinde ise bir “uçurum” olduğu fikrini taşımaktadır. Bu haldeki his ve fikirlerin önüne geçilebilmesi için taşralardaki çok kesimli ve birbirinden epey farklı mukaveleler yerine merkezden daha geniş ve kapsamlı mukavelelerin yapılması, bu sayede genel bir uygulama birliğinin sağlanması önerisi değerledirilebilir.
5. Günümüz şartları dikkate alındığında; kontratın imzalandığı sırada yapılan projeksiyonun hayli üstünde yeni bir hacmin oluştuğu görülmektedir. Bilhassa çalışanların fiyatlarına gelen artırım oranları ile elde edilen kelam konusu hacmin bankaların bile beklediği karlılığın çok üstünde olduğu anlaşılmaktadır. Örneğin; BDDK’nin 5. aylık bülten bilgilerine nazaran, bankacılık dalının karı 10 ay evvel 56,9 milyar TL seviyesinde iken, bu kapasitenin 50,5 milyar TL’si TL’den, 6,4 milyar TL’si ise dövizden oluşmaktaydı. Günümüzde ise; dal karı, Temmuz 2022’de 207,9 milyar TL’ye çıkmıştır. Bu karın 118,2 milyar TL’si Türk parası, 89,8 milyar TL’si ise döviz kaynaklı olarak istatsitiklere yansımıştır. Tüm bu sonuçlara nazaran; Temmuz 2021’de 40,2 milyar TL olan kar fiyatına nazaran günümüzdeki artış geçen seneye nazaran yüzde 417 olmuştur. Bu bağlamda pandemi sürecinin de tesirleri nedeniyle oluşan ekonomik dalgalanmalar sonucunda başka bankacılık faaliyetleri de dikkate alındığında sürecin bankaların lehine, çalışanların aleyhine algısı çalışma hayatındaki genel motivasyon açısından göz arkası edilmemesi gereken değerli bir toplumsal olgu olarak karşımıza çıkmaktadır.
6. “Banka Promosyonu” bahisli 2007/21, 2008/18 ve 2010/17 sayılı Başbakanlık Genelgeleri tek tek ve birlikte incelendiğinde; kelam konusu genelgelerin o günün mevcut işleyişindeki aksaklıkların düzeltilmesine yönelik kararlar içerdiği anlaşılmaktadır. Lakin, buna karşın değişen koşullar da dikkate alındığında emsal mahiyette “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” halinde yeni bir düzenlemeye gereksinim duyulduğu anlaşılmaktadır.
7. Mukavele imzalayan kurumların; bahsedilen Başbakanlık genelgelerine istinaden “asgari 2 yıl, azami 5 yıl” koşuluna nazaran çoğunlukla azami müddet olan 5 yıla nazaran kontrat imzaladığı görülmektedir. Meğer, değişen mevcut kaidelerde “asgari 2 yıl” koşulunun kurumlar tarafından tercih edilmesinin daha yanlışsız olabileceği anlaşılmaktadır.
8. Maaş ve ek ödemeler için başka ayrı banka promosyonu kontratlarının yapılmasının yahut başka bankalarla kontrat yapılmasının avantajlı olmadığı söylenebilir. Bundan sonraki mukavelelerde maaş ve ek ödemelerin birlikte hesap edilerek, rastgele tek bir banka ile tek promosyon mukavelesi yapılması önerilmektedir.
9. Banka promosyonu mukavelelerinin genel manada ve özetle; Borçlar Kanunu kararlarına tabi, karşılıklı borç yükleyen, iki taraflı, mukavele mühleti boyunca her ay daima edimli devam eden ve atipik kontrat niteliğinde olduğu görülmektedir. Bu çerçeve göz önüne alınarak yapılan değerlendirilmeler sonucunda; kelam konusu kontratların, yönetime yüklenen edimin ifasında öngörülemez bir artış gerçekleştirdiği, bankaların ise rekabet piyasası çerçevesinde kendi kar marjlarını düşünerek elde ettikleri lehe durumlarının daha da uygun hale geldiği ve mevcut durumdaki avantajlarını kaybetmek istemedikleri anlaşılmaktadır. Bu nedenle, tek taraflı fesihlerde çabucak tüm sorumluluğun yönetimlere kaldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda ise, birden fazla yönetimin mukaveleyi feshetme durumunda ortaya çıkabilecek olan belirsizliklerden ve mümkün risklerden kaçınma eğiliminde olabileceği anlaşılmaktadır.
10. Türkiye genelinde şimdi birkaç örneğin yaşandığı kontratların tek taraflı feshinde, yönetimler genel manada iki farklı metodu uygulamaktadır. Birincisi; mukavele yükümlülüklerini yerine getirmeyen bankaların ihtar edilmesi, devamında ise kontratların tazminatsız olarak yönetimler tarafından feshedilmesidir. İkincisi ise; kalan taahhüt müddeti dikkate alınarak kıstelyevm tarzı ile ödenen promosyon fiyatının iade edilmesi, bu meblağ hesaplanırken de şimdiki faiz yahut kar hissesi ile sair cezai kaidelerin yerine getirilmesi üzere bağlayıcı kararlara riayet edilmesi zaruriliği karşımıza çıkmaktadır.
11. Sıhhat ve toplumsal hizmet çalışanlarımız, başta pandemi süreci üzere kritik periyotlarda ortaya koydukları fedakarlıkların akabinde, şimdilerde ise tekrar yine 7/24 kesintisiz sıhhat ve toplumsal hizmet sunumunu uğraşla ve itinayla yerine getirmeye devam etmektedir. Sıhhat ve toplumsal hizmet çalışanlarımızın her türlü haklı talep ve beklentilerinde ülkemize ve ülke insanımıza verdikleri kutsal hizmetlerin de göz önünde bulundurulması gerekir. Bu nedenle sıhhat ve toplumsal hizmet çalışanlarımızın moral ve motivasyonlarının yüksek tutulması için ilgili kurumların beklentilere olumlu karşılık vermesi ve sürece olumlu katkılarda bulunması bilhassa yerinde olacaktır.
12. Mevcut banka promosyonu mukavelelerinin feshedilmesi yahut yine revize edilmesi konusu yalnızca finansal yahut hukukî bir çerçevede değerlendirilmemelidir. Bu ve misal konnular sıhhat ve toplumsal hizmet çalışanlarının “sosyal refah” seviyelerinin artması açısından da kıymet kazanmaktadır.
13. Mevcut kaidelerde yaşanan uyuşmazlığın, bilhassa taşradaki kurum ve kuruluşların yönetimleri ile bankaların şubelerinin karşılıkı inisiyatifi ile genel manada üstesinden gelinebilecek bir husus olmadığı anlaşılmaktadır. Bu bağlamda üstte bahsedilen tüm konuların da dikkate alınarak, süratli ve kapsamlı tahliller üretilebilmesi gayesiyle sonuç bildirgemizin başta;
a) Cumhurbaşkanlığı İşçi ve Prensipler Genel Müdürlüğü’ne,
b) TBMM Dilekçe Komitesi Başkanlığı’na,
c) Kamu Denetçiliği Kurumu’na,
d) Sıhhat Bakanlığı’na,
e) Aile ve Toplumsal Hizmet Bakanlığı’na,
f) Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’na,
g) Hazine ve Maliye Bakanlığı’na,
h) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na iletilmesine karar verilmiştir.
Kamuoyuna hürmetlerimizle.
Yenilikçi Sıhhat ve Toplumsal Hizmet Çalışanları Sendikası (YENİ SENDİKA)
PARAM OLSA ŞURAYA YATIRIRDIM DİYE DÜŞÜNME! 100.000 TL SANAL PARA İLE NELER YAPABİLECEĞİNİ ÇABUCAK GÖR!
