Marmara Denizi’nin vefatına sebep olan etkenler artmaya devam ediyor. Geçtiğimiz yıl tüm Marmara’yı tesiri altına alan müsilaj kabusundan sonra bu defa de kaçak denizkestanesi avcılığı ekosisteme ziyan vermeye başladı. Bir kısmı yahut tamamı su içinde yaşayan, suda özgür yüzen ve çıplak gözle görülebilecek büyüklüğe sahip yüksek yapılı su bitkileri olan makrofitlerin artışını denetim altında tutan denizkestaneleri, böylece su altındaki oksijen akışının istikrarını de sağlıyor.
‘Kaçak avlanma sürerse deniz ekosistemi ziyan görecek’
Denizkestanelerinin avlanmasıyla makrofitlerin çok çoğaldığını belirten Balıkesir’de Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı, kaçak avlanma sürerse deniz ekosisteminin ziyan göreceğini kaydetti. Makrofitlerin çok çoğalması nedeniyle denizde oksijensiz alanlar oluşabileceğine değinen Sarı, “Denizkestaneleri, Marmara Denizi için çok kıymetli bir canlı topluluğu zira denizkestaneleri, makrofitleri denetim altında tutan en değerli organizma kümelerinden bir tanesi. Denizdeki makrofitler, denizi kirlettiğimiz için çoğaldılar. Marmara Denizi’ne daima kirlilik gönderdiğimiz için, azot ve fosfor yükünü azaltmak için çoğaldılar. Bunların çoğalması; bir taraftan balık ve öteki organizmalar için saklanma, barınma yeri ama öbür taraftan da deniz ekosisteminin eksiksiz değişmesine neden oluyor münasebetiyle bunların denetim edilmesi gerekiyor” dedi.
‘Düzenlemeler olması gerektiği üzere uygulanmıyor’
Müsilaj sonrası makrofitlerin daha da arttığına dikkat çeken Prof. Dr. Sarı, şöyle konuştu:
“Müsilaj sonrasında azot ve fosfor yükünün fazla olmasına bağlı olarak makrofitler tabanda çok çok arttı. Çabucak bunun akabinde da denizkestaneleri çoğaldılar zira bunları yiyecekler, denetim edecekler, onların popülasyonu deniz ekosistemi içerisinde olması gerektiği istikrarda kalacak fakat enteresan bir halde şubat ayı üzere bir furya başladı. Beşerler ağır halde denizkestanesi toplamaya başladı. Bakanlığın yaptığı bir düzenlemede Marmara Denizi’nden de denizkestanesi toplanacağı tarafında bir karar çıktı. Buna itiraz ettik. TÜBİTAK liderimizin başkanlığında oluşturulmuş olan Müsilaj Bilim Konseyi var. Bilim Şurası olarak bir hazırlık yaptık. Yanlış olduğunu Tarım Bakanlığı’na bildirdik. Çabucak bunun gerisinden Tarım Bakanlığı, Marmara Denizi’nde denizkestanesi avcılığını tekrar yasaklamış oldu. Bu hakikat, isabetli bir karar lakin bir sürü işte olduğu üzere çok güzel kararlar alıyoruz, çok yeterli kanunlar çıkarıyoruz, çok uygun düzenlemeler yapıyoruz ancak bunları olması gerektiği üzere uygulayamıyoruz.”
‘Karaya çıkarmadan işleyip kavanozlara dolduruyorlar’
Devletin tüm ünitelerinin kaçak denizkestanesi avcılığıyla uğraş etmesi gerektiğine işaret eden Prof. Dr. Sarı, “Denizkestaneleri dalgıçlar tarafından avlanıyor, karaya çıkarılmadan çabucak işleniyor ve kavanozlara dolduruluyor. Münasebetiyle balıkçı limana döndüğünde, kasalarında denizkestanesi görmüyorsunuz zira denizkestanesinin daha çok yumurtaları alınıyor, bunlar kavanozlara dolduruluyor, bir çantanın içinde çabucak ihracatı yapacak olan firmaya teslim ediliyor. Bunun önüne geçmemiz gerekiyor. Aksi takdirde Marmara Denizi ekosistemi, geri döndürülemez formda tahrip olmasının yolunu açmış oluruz. Denizkestaneleri azaldığı vakit makrofit çoğalır. Makrofitlerin çoğalması, sığ ışıklı bölgede oksijensiz yoksul bölgelerin oluşmasına neden olur zira çok çoğalma makrofitlerin, ürettiğinden daha fazla gece oksijen tüketmesine neden olur. Bu da o bölgelerde meyyit zonların ortaya çıkmasına neden olur münasebetiyle birbirine irtibatlı bir sistemden bahsediyoruz. Denizkestanesini korursak, onlar makrofitleri denetim eder. Denizkestanesi o bölgede bol olduğu için mırmır başta olmak üzere bu organizmalarla beslenen balık çeşitleri çoğalır. Onlar çoğaldığında denizanası üzere deniz ekosisteminde ağırlaşmış olan tiplerin, jelimsi organizmaların sayıları azalmaya başlar. Böylece Marmara Denizi ardışık olarak güzelleşmeye gerçek gitmiş olur” diye konuştu.
‘Tedbir almamız gerek’
Kanuni düzenlemeye ek olarak caydırıcı önlemler alınması gerektiğini de vurgulayan Prof. Dr. Sarı, “Ne olursunuz, tüm yetkililerimizden acil tedbir almalarını istirham ediyoruz. Tarım Bakanlığı’nın üniteleri, vilayet ve ilçe müdürlüklerimiz bunun farkındalar. Kıyı Güvenlik Komutanlığı’mız, kıyı güvenliğin olmadığı bölgelerde jandarma ve etraf timlerimizin daima birlikte, koordineli bir formda denizkestanesi avcılığını önlemeye yönelik faaliyetlere katılması gerekiyor. Çok acil olarak tedbir almamız lazım. Yoksa yasal düzenlemenin yapılmış olması, çok fazla bir şeyi değiştirmedi. Derhal süratli bir halde önlem almamız gerekiyor” dedi.
