Obezite, günümüzün en büyük sıhhat sorunlardan biri. Obezitenin yol açtığı farklı hastalıklar dünyada her yıl 3 milyondan fazla vefata yol açıyor. Bunların başında da alkole bağlı olmayan iltihaplı karaciğer yağlanması olarak da bilinen dünyanın en yaygın kronik karaciğer hastalığı NASH geliyor. Türkiye’de durum daha da önemli ve Avrupa’nın en yüksek oranı bizde. Her 10 karaciğer yağlanmasından biri NASH.
Maalesef ülkemizde 20 milyon yağlı karaciğer hastası bulunuyor ve bunun en az 2 milyonu siroz riski taşıyan ‘NASH’ hastası. Hiç belirti vermeden ilerleyen, siroza, karaciğer kanserine ve son olarak karaciğer nakline kadar giden sinsi bir hastalık olan NASH’in şimdi bilinen bir ilaç tedavisi bulunmuyor…
NASH hastalığı ile ilgili merak edilenleri Marmara Üniversitesi Gastroenteroloji Enstitüsü Müdürü ve Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği Yağlı Karaciğer Alt Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Yusuf Yılmaz, gazetemize kıymetlendirdi.
GÖBEK BÜYÜDÜKÇE RİSK ARTIYOR
NASH hastalığının risk faktörleri ortasında obezite yer alıyor. Bilhassa yüksek doymuş yağ, kolesterol ve früktoz alımının NASH hastalığının gelişiminde tesirli olduğunun altını çizen Prof. Dr. Yılmaz, risk kümesini şöyle tanımlıyor:
Genelde 45 yaş sonrasında, Tip 2 diyabeti olanlarda, hipertansiyonu olanlarda, menopoza girmiş bayanlarda, abdominal obezite denilen yağlanmanın daha çok bel ve karın etrafında olduğu durumda, uyku apne sendromu olanlarda ve PNLPA3 genetik varyantı olanlarda çok daha sık görülür.
PAKETLİ BESİNLERDEKİ TEHLİKE
Günümüz beslenme halinin ‘Western’ olarak da bilinen yüksek yağ, doymuş yağ, tuz oranı ile düşük lif içeren batı üslubu diyet modeline geçişle birlikte insanların hastalığa daha yatkın hale geldiğini tabir eden Prof. Dr. Yılmaz “Doymuş yağ ve kolesterol kaynağı olan kırmızı et, işlenmiş et eserleri, tereyağı, sakatat ve şekerlemeler, tatlılar, şekerli içecekler, yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren eserlerin çok tüketimi riski artırıyor. Paketli besinlerde bulunan yüksek doymuş yağ ve şeker içeriği hastalığa yakalanmayı kolaylaştırıyor” diye konuştu.
Ülkemizdeki 20 milyon yağlı karaciğer hastasının yüzde 90’nın kolay bir yağlanma olduğuna işaret eden Prof. Dr. Yılmaz, “Ancak 2 milyon şahısta NASH dediğimiz iltihaplı karaciğer yağlanması var. NASH ilerleyici bir hastalıktır. Muhtemelen 600 bin şahısta siroz gelişme riski yüksek NASH’in ilerlemiş hali var. Büyük bir kısmı farkında olmasa da şu an 100 bin bireyde NASH’e bağlı siroz gelişmiş durumda. NASH, siroza ilerleyene kadar ekseriyetle hiç belirti vermez. Lakin bazen halsizlik, karnın sağ üst tarafında orta sıra olan hafif ağrı yapabilir. Asıl belirtiler siroz ilerledikten sonra ortaya çıkar” dedi.
EN ÂLÂ TEDAVİ BESLENME
Şu an NASH’in en güzel tedavisi sağlıklı beslenme, diyet ve hareketli ömür. Mevcut kilonuzdan en az yüzde 5 kaybederseniz yağlanmanız azalacaktır, en az yüzde 10 kilo verirseniz, NASH büsbütün ortadan kalkabilir ve NASH’in bıraktığı karaciğer hasarı da en az yarı yarıya düzelir ve siroza ilerlemesinin önüne geçilebilir.
ÇOCUKLAR DA RİSK ALTINDA
Yağlı karaciğer hastalığı yetişkin hastalığı üzere görünse de ülkemizde çocuk obezitesinin süratle artması, NASH’in tıpkı vakitte çocuklar ortasında da yaygın biçimde görülmesine sebep oluyor. Türkiye’deki 20 milyon yağlı karaciğer hastasının 2 milyonunun çocuk olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Yusuf Yılmaz “Çocuklarda görülen obezite, karaciğer yağlanması için en büyük risk faktörü. Tip 2 diyabet, insülin direnci, metabolik sendrom yahut yüksek kolesterol üzere başka faktörler çocuğun yağlı karaciğer riskini artırabilir. Yağlı karaciğer hastalığı ve NASH yaşça büyük çocuklarda küçük çocuklardan daha yaygındır” dedi.
Prof. Dr. Yılmaz, çocuklarda görülen yağlı karaciğer hastalığının başka sebeplerini ise şöyle sıraladı: Yapılan çalışmalar genetik yatkınlık, annenin gebelikte yetersiz beslenmesi ya da obez olması, bebeklerin düşük yahut yüksek doğum tartısına sahip olması, 6 aydan evvel anne sütünün kesilmesi ve formül sütlere geçilmesi üzere durumların çocuklarda hastalık gelişiminde tesirli oluyor.
İLAÇ ÇALIŞMALARINDA SON KADEMEYE GELİNDİ
NASH tedavisi için şimdi keşfedilmiş bir ilaç bulunmuyor. Fakat 200’den fazla ilaç araştırması yapılıyor. Türkiye de ilaç geliştirme ismine kıymetli faz çalışmalarının içinde. Türkiye’deki Faz 2-3 çalışmalarını Prof. Dr. Yusuf Yılmaz koordine ediyor. Bu ilaç araştırmalarından dört adedinin Faz 3 dediğimiz son evreye geldiğini anlatan Prof. Dr. Yılmaz “Bunlardan en az bir adedinin iki yıl içinde NASH tedavisi için başarılı olup onay alması ve kullanıma girmesi beklenmektedir. Böylelikle karaciğer kaynaklı birçok mevtin önüne geçilebilecektir” dedi.
